Effecten van de crisis op het goederenvervoer

De financiële en economische crisis heeft zijn impact gehad op het goederenvervoer. Zowel het wegvervoer, spoor als binnenvaart zijn sterk getroffen. De terugval in het goederenvervoer is procentueel sterker dan deze van de algemene economische indicatoren. 

Spoorvervoer	Wegvervoer	Binnenvaartvervoer
Het spoorvervoer is van de drie modi het sterkst getroffen. Dit komt door de sterke terugval van vervoer van producten als staal en ertsen.	De impact op het wegvervoer is minder eenvoudig vast te stellen door het ontbreken van recente en Vlaamse cijfers.	In het binnenvaartvervoer neemt ook het vervoer in  deze productcategorie sterk af. Het grote aandeel van deze klassieke, crisis-gevoelige trafieken maken spoor en binnenvaart extra kwetsbaar.

Wegvervoer 

Voor het goederenvervoer over de weg zijn maar een beperkt aantal statistieken beschikbaar om het effect van de crisis te duiden.

De Conjunctuurenquête van het ITLB en een enquête van Transport en Logistiek Vlaanderen geeft een beeld van de impact van de crisis op de bedrijfseconomische aspecten: het personeelsbestand van de ondernemingen neemt af, bijna de helft van de ondernemingen heeft klanten verloren en investeringen worden uitgesteld.

Ook voor de mobiliteitsaspecten zijn maar een beperkt aantal recente cijfers voorhanden.  De belangrijkste reden hiervoor is dat ADSEI deze de basisstatistieken voor het wegvervoer via enquêtes verzamelt en de verwerking ervan vraagt tijd. Anderzijds is voor gegevens over het Belgische grondgebied afstemming nodig met andere Europese landen, wat opnieuw vertraging veroorzaakt.  De MORA heeft in zijn Mobiliteitsverslag gebruik gemaakt van cijfers van 2007 en 2008.

Goederenvervoer over de weg door in België ingeschreven voertuigen

Voor het goederenvervoer over de weg door in België ingeschreven voertuigen is voor het aantal vervoerde ton en het aantal afgelegde tonkilometer reeds een afname vast te stellen tussen 2007 en 2008. Een deel van deze afname is te verklaren door de crisis, een ander deel door de methodiek van dataverzameling. Het goederenvervoer over de weg door in België geïmmatriculeerde voertuigen kent reeds langer een afname, doch niet zo sterk als tussen 2007 en 2008.

Bron: ADSEI

Aantal voertuigkilometer afgelegd in Vlaanderen

In 2008 is voor het aantal afgelegde voertuigkilometers met vrachtwagens en trekkers op Vlaams grondgebied een afname van ongeveer 4% vast te stellen. Deze afname is een breuk na een jarenlange toename van het aantal voertuigkilometers, + 11% tussen 2003 en 2007. De crisis verklaart deze afname geheel of gedeeltelijk.

Bron: FOD Mobiliteit en Vervoer

Inschrijving nieuwe voertuigen in Vlaanderen

De inschrijving van nieuwe voertuigen in Vlaanderen toont opnieuw de impact van de crisis. In vergelijking met 2008 nam het aantal nieuw ingeschreven bedrijfsvoertuigen zwaarder dan 3,5 ton af met ongeveer 12%. De inschrijving van het aantal trekkers halveerde (-47,5%) bijna tussen 2008 en 2009.

Bron: Febiac

Spoorvervoer

Het spoorvervoer ondervindt, net als de andere vervoersmodi, hinder van de crisis. De trafieken in ton en tonkilometer nemen af met een derde tussen 2008 en 2009. De hier gebruikte cijfers geven enkel een beeld van de goederenvervoeroperator van de NMBS Groep. Van de andere goederenvervoeroperatoren per spoor zijn geen gegevens bekend. Het ontbreken van gegevens van de andere goederenvervoeroperatoren betekent een hiaat in de kennis en evolutie van het vervoer per spoor.

Evolutie trafiekcijfers goederenvervoer per spoor in België 2008 – 2009 ^[1] 

De vastgestelde daling van de trafiek van NMBS Logistics is deels te wijten aan de crisis en deels door de daling van het marktaandeel.  Het marktaandeel van de NMBS goederenvervoeroperator neemt geleidelijk af. In 2008 bedroeg dit marktaandeel 93,9%; in 2009 was dit 89,9%. De terugval is het zwaarst bij het vervoer van staal dat een afname kent met 50%. In het containersegment is een afname van 20% vast te stellen ^[2]

Bron: NMBS-Holding ^[2]

[1] Enkel cijfers voor de goederenvervoerder van de NMBS Groep: B-Cargo, vanaf 2009 NMBS Logistics
[2] NMBS Groep, persbericht 14/01/2010 "NMBS: aantal reizigers stijgt nog in 2009"

Evolutie van het spoorvervoer in Europa in tonkm (miljoen tonkm) 

De terugval van het spoorvervoer is vast te stellen over heel Europa. Traditioneel nemen staal, petroleumproducten en ertsen een groot marktaandeel in het spoorvervoer. Deze markten kenden door de crisis een sterke terugval.

Bron: UIC via NMBS Holding

Binnenvaart

Het vervoer over de binnenvaart heeft ook te lijden onder de crisis. Na een jarenlange groei is een sterke daling van de trafiek vast te stellen. De trafiek in tonkilometer neemt af met bijna 16%. Het aantal vervoerde ton over de waterwegen neemt iets minder sterk af maar toch nog met 14%. Het aantal ladingen en lossingen nemen respectievelijk af met ongeveer 11% en 10%. Deze afname is minder sterk dan de andere binnenvaartcijfers wat er op kan wijzen dat de daling vooral te wijten is aan een afname van het transitvervoer.

Binnenvaart: vergelijking trafiekcijfers in Vlaanderen 2008-2009

Een vergelijking tussen de afname van de tonnages vervoerd via de binnenvaart (- 14,1%) en de maritieme trafiek in de Vlaamse zeehavens (-14,3%) toont het belang van de havens aan voor de Vlaamse binnenvaart.

Bron: Promotie Binnenvaart Vlaanderen

Een reden waarom de binnenvaart zwaar getroffen is door de crisis, heeft te maken met het traditioneel belang van droge bulk bij het binnenvaartvervoer. Op het netwerk van De Scheepvaart, met het Albertkanaal als belangrijkste as, verliezen tussen 2008 en 2009 vooral de ertsen (-76%) en de metaalproducten (-44%). Voor deze producten is de terugval te wijten aan het terugschroeven van de productie in een aantal fabrieken in de Luikse staalindustrie. De petroleumproducten kunnen zich redelijk handhaven (-2%). Delfstoffen en bouwmaterialen blijven de belangrijkste productcategorie en nemen af met 5%.